Din Tasavvuru ve Dinin Yaşanmasını Tayin Eden Etkenler

 DİN TASAVVURU VE DİNİN YAŞANMASINI TAYİN EDEN ETKENLER

22-24 Eylül 2017

Muş Alparslan Üniversitesi

Din Felsefesi Derneği ve Muş Alparslan Üniversitesi'nin ortaklaşa düzenlemiş olduğu atölye çalışmasında dindar insanın kimliğini oluşturmasını ve dindar bir insan olarak yaşamasını tayin eden etkenleri ele almayı planladık.  Bir açıdan bunu akıl-iman ilişkisi tartışmaları ile ilişkilendirmek mümkündür. Ancak öyle görünüyor ki, belli bir dine müntesip olan veya bir dini inanç sistemini benimseyen insan, inancı ile bağını sürdürme hususunda veya yeni bir inancı benimseme hususunda tümüyle harici etkenlerden uzak bir muhakeme sürecinin takip ediyor değildir. Belki daha da önemlisi—formel olarak bireyin benimsediği dinin adı ne olursa olsun—bireyin din tasavvunu oluşturmada ve bu tasavvuruna göre hayatını tanzim etmede de bireyi yönlendiren farklı etmenler görülebilir. İşte bu bağlamda bu sene, insanın doğru inanca/ din tasavvuruna erişip onu yaşayarak yetkinleşme çabasını açıklığa kavuşturmak için dört temel soru müzakere edildi. (1) Toplumsal-bağlamsal şartları aşan (transandantal) bir Tanrı-insan ilişkisi mümkün müdür?  (2) Öznenin dini meselelerde “karar verme” sürecindeki ölçütü nedir? (3) Dindar olmak toplumsal-bağlamsal şartları aşan bir kimlik midir? / Dini kimlik ile toplumsal-bağlamsal şartlar arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? (4) Siyasal güç dini yetkinliği temin eder mi? Bu sorulardan ilki ikisi metafizik ve epistemolojik sorular olarak, son ikisi de sosyolojik ve siyasal sorular olarak görülebilir.

Bu temel soruları, daha muayyen meselelere odaklanarak cevaplandırmak mümküdür. Birinci soru çerçevesinde,  (a) Tanrı insan ilişkisinin imkânına, (b) Tanrı-insan arasındaki ilişkinin bireysel yetkinlikteki rolüne ve (c) Tanrı-İnsan arasındaki ilişkinin ontolojik, epistemolojik ve ahlaki boyutlarına dair müzakereler yapılabilir. İkinci soru çerçevesinde, (a) Dini/dindar öznenin “karar”ında metafizik ilkenin rolüne, (b) Dini öznenin epistemolojik ve ahlaki sorumluluğunu tayin eden şartlara, (c) epistemolojik açıdan toplumsal kararın geçerliliğine ve (d) dini otoriteye dayanan kararların rasyonel değerine dair meseleler ele alınabilir. Üçüncü soru çerçevesinde, (a) Post-modern dönemde dini kimliğin ontolojik anlam aracı olarak görülmesine, (b) öznenin aidiyet arayışı ve sosyal kimlik ilişkisine, (c) sosyal gruba göre değerlerin farklılaşmasına/iç ve dış grup ahlakı psikolojisinin dindarlık bağlamındaki tezahürlerine dair meseleler müzakere edilebilir. Dördüncü soru çerçevesinde, (a) Dindar bireyin siyasi otorite amacının meşruiyeti, (b) dinin siyasi güç/iktidar için araçsallaştırılması ve (c) ideal devlet fantezisi gibi tartışmalar dikkate alınabilir.